1ª División de Sección 3 - PATRIMONIO

Área de identidade

Código(s) de referencia

ES.GA.36026.AM.MAR.1-2-3

Título

PATRIMONIO

Data(s)

  • 1950-1951 (Creación)
  • 1950 - 1951 (Creación)

Nivel de descrición

1ª División de Sección

Extensión e medio

6 libros

Área de contexto

Nome do creador

Biografía

Na marxe esquerda da ría de Pontevedra, recostada sobre o mar, érguese a vila de Marín, importante porto comercial, militar e pesqueiro do Atlántico. O terreo sobre o que se asenta é suavemente accidentado, presentando pequenas elevacións presididas polos cumes das serras de Marín e O Morrazo. Dista de Pontevedra -capital da provincia- 7 km., atopándose perfectamente comunicada ca mesma mediante un servizo regular de autobús.

Pobos remotos deixaron en Marín pegadas do seu paso; dolmens, petróglifos e castros. Concretamente na praia de Mogor atópase o famoso labirinto que leva o seu nome, considerado como “máximo problema da prehistoria española”. Di a mitoloxía grega que o cidadán Egeo deixou partir ao seu fillo Teseo con rumbo á illa de Creta co fin de dar morte ao minotauro, para así liberar ao seu pobo de pagar o afrentoso tributo anual (sete doncelas e outros tantos mancebos que eran levados ao labirinto para servir de
alimento ao Minotauro).

Ao embarcarse nesta arriscada empresa, Egeo dá ao seu fillo dúas velas, unha branca e outra negra, para que ao seu regreso izase a branca se volvía vitorioso e a negra se fracasara ou morrera. Chegado a Creta, o intrépido Teseo namórase da princesa Ariadna, filla do rei Minos, e esta entrégalle un Fío que lle permitirá andar sen perderse polo labirinto. Deste xeito, Teseo logra chegar ata o Minotauro e darlle morte, salvando así a toda a súa xente e volvendo vitorioso a Grecia en compaña da súa amada Ariadna.

Mais, no camiño de regreso, esquece izar a vela branca que debía anunciar ao vello Egeo a boa nova. E o pobre ancián, que esperaba ansioso día tras día a volta do seu fillo dende o alto dun promontorio da costa, ao distinguir a nave coa súa vela negra ao vento, crendo ao seu fillo morto, lamenta a súa sorte adversa e bótase ao mar. É moi notoria a franxa toponímica afín que parece darse e que chega dende os Alpes, por entre Francia e Italia, e norte de España. Quizais sexa esa inmigración ambro-liriolígur –os “Sefes”?- anteriores aos celtas. Os “Sefes” serían xa autores da celtización de Galicia.

Como queira que sexa, os celtas tiñan a hexemonía no N.O. , ata a chegada dos romanos. A razón de non sobrevivir un maior acervo de palabras celtas dábase sen dúbida á superior cultura romana.

A palabra desaparece coa cousa a servizo da cal está. É un dobrar definitivo na nosa historia, aínda que despois de instalados os romanos, Corominas cre que o céltico se mantivo vigoroso ata os tempos do Baixo Imperio. Os romanos entran en contacto con Galicia no ano 136 a. X.C. con D.J. Bruto, razón pola que se lle apelida galaico. Pola costa na que estamos navega no ano 136 a. X.C. o procónsul Publio Craso e, anos máis tarde, Xulio César na viaxe a Pharum Brigantium. No 26 a. X.C. dáse en Galicia a derradeira resistencia do Monte Medulio. É cando baixan os naturais dos castros e os colonos dividen e traballan a terra en réxime de granxas ou “villae” e man de obra nativa. É aí onde comeza o mundo de hoxe, o noso.

En Marín, a praíña de Portocelo -I, portu-cellu- ou peirao descobre ladrillo e tégulas, algunha moeda e cimentos, e en fronte, no mar, ánforas romanas. Co sistema de granxas operouse o cambio de vida e de lingua no N.O. As vías romanas militares máis que nada, incluso as secundarias, chegaron a todas partes. Da “Vía per loca marítima”, nas proximidades de Pontevedra, partía unha desas vías o “veredae”, que chegaba ao Facho de Donón, percorrendo todo O Morrazo e atravesando Marín en toda a súa lonxitude.

Os suevos chegan no ano 309, traendo o desconcerto á antiga orde. Ler o Cronicón de Idacio é ler o relato dun sen fin de enfrontamentos entre os romanos e os suevos. No ano 585 o reino católico suevo cae no poder de Leovixildo e Galicia pasa a ser parte do reino visigodo (Macías, 125 s.s.). Os suevos non cambiaron o marchamo romano, nin practicamente influíron na lingua; tampouco os visigodos. Eran de cultura inferior. Influíron, e moito, na nomenclatura toponímica. Reinhart opina, contra Piel, que o influxo suevo nisto foi moito maior do que se di e que a estes se deben “máis de 400 nomes xermánicos, supoñéndose ata agora que eran de orixe goda”
(Reinhart 295-6). En todo caso, os nomes xermánicos impostos en Galicia dende o século VIII non gardan relación étnica, senón só lingüística, co sangue godo.

Polo ano 715 chegan os árabes a Galicia. O influxo directo aquí debeu de ser moi exiguo. A través destes debeu de chegar o pouquisimo influxo árabe que en Galicia detectamos e, ao revés, o de Galicia en León, Castela e Sur, maior do que se afirma.

É necesario ter en conta a presenza e permanencia de nobres galegos, de guerreiros e trobadores e menestreis, na corte de León, para non achacar todo matiz occidental ao portugués. “Galicia tivo moita importancia: foi núcleo do antigo reino suevo; foi restaurada despois, ás veces, como reino aparte en beneficio dalgún fillo segundo do rei leonés; en Galicia acostumaban educar aos príncipes, como Alfonso V, costume seguido no século XIII; Galicia era, en fin, gran centro relixioso por mor do sepulcro do apóstolo Santiago, o templo do cal atraía á peregrinación española e internacional. Por isto, Galicia influíu moito na linguaxe leonesa durante este período”. É tamén moi significativo, e haberá que dar razón diso, que as historias árabes chamen ao territorio propio, mahometano, “Spania”, mentres que á parte cristiá, sen distinción de reinos, “Galikia”. Incluso algunha vez dise “Imperio de Galicia”.

Outro pobo que temos que ter en conta polo século X e antes: os normandos. Chegaban polo mar en son de asalto e botín, o que afectou profundamente e longo tempo á poboación costeira. A xente, en permanente atalaia, houbo de manterse afastada do mar. O que hoxe é Marín foi, por longo tempo, non máis ca un hangar ou alpendres para unhas lanchas e aparellos. O Marín daquela, o primitivo e evolucionado dunha vila do “Baixo Imperio”, estaba terra dentro, en “Sancro Juliano do Valle Marini”. Unha granxa romana, coma dez máis, de nome “vila” no municipio. Coa seguridade aumenta a poboación; fanse tomadas ou roteas. Nace Marín, o de hoxe. No ano 1112, cando por vez primeira a vemos nomeada, cuns poucos veciños e o seu alfoz e o mar á fronte. Un cabaleiro da corte de dona Urraca, Diego Arias de Deza, recibe da raíña, en pagamento dos bos servizos, o coto de Marín. Morta a súa dona toma o hábito do Císter en 1151, xa ancián, no mosteiro de Oseira, ao que fai cesión do seu coto en Marín. “Con todos sus términos, pertenecientes y derechuras” di o P.Tomás de Peralta, historiador do Mosteiro. Pero “los muchos años del dicho Diego y lo austero de la vida monacal… y su volubilidad, le hicieron cambiar de parecer a los cuatro años e irse a los hospitalarios de Portomarín, que hicieron lo posible por llevarse también el coto, con no corta pleito”.

Marín, con todo, quedou unido na súa sorte ao mosteiro de Oseira por 685 anos, erixido Priorado.
Oseira tiña aquí un prior e un granxeiro, con dependencias e servidume. Baixo a súa protección aséntanse colonos, foméntase a pesca e ábrese o porto ao comercio En 1521 o abade de Oseira ordena a construción do castelo de San Fernando para a defensa e seguridade de Marín. Igualmente, en 1626 díctanse sabias ordenanzas que impulsan a pesca. No século XVIII, Marín é unha potencia pesqueira e as industrias de salgadura, que a mediados deste século implantan os cataláns xunto coas novas artes de pesca, acrecentan a súa importancia. Durante a invasión francesa os marinenses participaron activamente na loita.

No século XIX o porto é coñecido internacionalmente, establécense liñas de navegación por importantes compañías nacionais e estranxeiras e, en 1861, inaugúrase un servizo mensual directo de Marín a Montevideo e Bos Aires. Non obstante, o verdadeiro progreso da vila iníciase cando novas técnicas son introducidas na industria da pesca. Marín, hoxe cidade vizosa, basea a súa economía no porto. O seu é o 3º de Galicia, considerado entre os 4 primeiros da península, está dotado de excelentes servizos. Conta
cunha frota pesqueira de 1ª magnitude na súa modalidade de arrastre con numerosos conxeladores de gran radio de acción. É porto piloto da CEE na pesca de rape. Conta con importantes plantas de conxelado de gran capacidade así como estaleiros de construción de buques de aceiro de grande tonelaxe. O seu porto comercial con calados de ata 14 m. en liña de atracada conta con monumentos de buques mercantes e de cabotaxe e atópase en período de ampliación das súas instalacións.

Historia do arquivo

Fonte inmediata de adquisición ou transferencia

Área de contido e estructura

Alcance e contido

Esta 1ª división de sección contén documentos da realidade patrimonial do concello e da súa xestión e modificacións no decurso do tempo. Recolle os rexistros e inventarios das propiedades municipais e as diferentes fórmulas que derivan nas altas e baixas de bens, propiedade municipal: compra, alleamento e cesión, permuta, doazón, desafectación, reversións, expropiación. Tamén se conservan documentos relacionados cos datos xeográficos e os deslindes das propiedades municipais.

2.3.1.- Inventario de bens
Inventario de tódolos bens municipais, obrigatorio e renovable cada certo tempo, que recolle os datos da totalidade dos bens municipais, coa descrición dos mesmos, situación patrimonial, datos de interese e a súa valoración económica. Ten unha extraordinaria importancia en relación coa xustificación da propiedade municipal e a legalidade da mesma, podendo a partires desta documentación definir a evolución ao longo dos anos.

2.3.2.- Expedientes de arrendamentos
Expediente de contrato polo que se cede ou adquire por un custo a posibilidade de goce ou aproveitamento temporal de cousas, obras ou servizos.

2.3.3.- Expedientes de alleamentos e cesións
Expediente que se tramita para que o concello ceda ou reciba en cesión gratuitamente bens integrantes do seu patrimonio a entidades ou institucións públicas ou privadas sen ánimo de lucro, sempre que os seus fins redunden en beneficio dos habitantes do territorio municipal.

Os expedientes de alleamento son aqueles polos que o concello transmite ou traspasa a propiedade dun ben patrimonial mediante poxa, permuta ou venta directa, destacando os terrenos sobrantes de vía pública, logo da realización de obras de urbanización, modificación de viais ou pavimentación.

2.3.4.- Expedientes de desafectacións
Expediente de declaración formal ou tacitamente que un ben de dominio público queda desvinculado de uso o servizo para o que fora cedido no seu día. Son habituais no casa das antigas escolas, edificios das Cámaras Agrarias locais e outros coa finalidade de poder darlles novas finalidades.

2.3.5.- Expedientes de doazóns
Expediente mediante o que o concello incrementa o seu patrimonio a través dunha doazón libre ou suxeita a condición.

2.3.6.- Expedientes de compras
Expediente que se tramita para proceder á compra de bens polo concello, sempre que estes pasen a formar parte do inventario de bens municipais, diferenciándose das compras de bens e materias non inventariables, que se asignan a serie de expedientes de contratación.

2.3.7.- Expedientes de expropiacións
Expediente de privación a unha persoa da titularidade dun ben ou dun dereito, dándolle a cambio unha indemnización. Efectúase por motivos de utilidade pública o interese social previstos nas leis. Moitas veces a documentación custodiada forma parte dun expediente iniciado por outra administración para unha obra que afecta a máis concellos.
Inclúe documentos sobre a obra a realizar e sobre a xustificación da expropiación e sobre a identificación dos bens afectados e os seus propietarios.

2.3.8.- Expedientes de permutas
Expediente que se tramita para cambiar un ben por outro transferíndose o dominio dos mesmos, de forma gratuíta, a non ser que sexa necesario para igualar o valor do permutado. Normalmente inclúen documentos sobre a titularidade dos respectivos bens e das súas valoracións e o documento da modificación oportuna no Rexistro da Propiedade.

2.3.9.- Expedientes de reversións
Expediente de restitución de algo ao estado que tiña revertendo ao propietario anterior ou a outra situación xurídica anterior no caso de non cumprirse as condicións para as que fora concibido.

2.3.10.- Escrituras de propiedade
Documentos de particulares, xurídicos e notariais, xustificantes da propiedade de bens mobles ou inmobles, presentados no concello para diferentes xestións e que aparecen individualizados.

2.3.11.- Expedientes de deslindes
Expediente no que se sinalan e distinguen os termos dun lugar, parroquia, concello ou propiedade. Teñen especial interese porque delimitan o territorio das parroquias e dos concellos, fonte de moitos litixios, aportando os documentos oficiais e a planimetría dos mesmos en moitos casos, sendo de utilidade para outros concellos, administracións e particulares. A maior parte da información procede do Instituto Xeográfico Nacional e dos organismos oficiais implicados na ordenación do territorio.

Valorización, destrucción e programación

Acumulacións

Sistema de arranxo

Esta 1ª división de sección, PATRIMONIO, está ordenada nas seguintes series documentais:

2.- ADMINISTRACIÓN:

2.3.- PATRIMONIO:

2.3.1.- Inventario de bens
2.3.2.- Expedientes de arrendamentos
2.3.3.- Expedientes de alleamentos e cesións
2.3.4.- Expedientes de desafectacións
2.3.5.- Expedientes de doazóns
2.3.6.- Expedientes de compras
2.3.7.- Expedientes de expropiacións
2.3.8.- Expedientes de permutas
2.3.9.- Expedientes de reversións
2.3.10.- Escrituras de propiedade
2.3.11.- Expedientes de deslindes
2.3.12.- Denuncias e información do Patrimonio
2.3.13.- Documentación "A Toxa"
2.3.14.- Padroádegos municipais

Área de condicións de acceso e uso

Condicións que rixen o acceso

Condicións

Idioma do material

  • galego

Escritura do material

  • latino

Language and script notes

Características físicas e requerimentos técnicos

Instrumentos de descrición

Área de materiais relacionados

Existencia e ubicación de orixinais

Existencia e localización de copias

Unidades de descrición relacionadas

Descricións relacionadas

Área de notas

Identificador(es) alternativo(s)

Puntos de acceso

Puntos de acceso á área temática

Puntos de acceso ao lugar

Nome dos puntos de acceso

Genre access points

Área de control da descrición

Identificador da descrición

Identificador da institución

DEPO00201085434

Regras e/ou convencións usadas

General International Standard Archival Description, Second Edition, ISAD (G).
Norma Galega de Descrición Arquivística (NOGADA)

Estado de elaboración

Nivel de detalle

Datas de creación revisión eliminación

Agosto de 2018

Idioma(s)

Escritura(s)

Fontes

Nota do arquiveiro

Servizo Técnico do Patrimonio Documental (STPDOC)
Descrición realizada polo persoal técnico do Arquivo da Deputación Provincial de Pontevedra e colaboradores

Área de acceso

Materias relacionadas

Persoas e organizacións relacionadas

Related genres

Lugares relacionados